Normy hałasu w środowisku

W Polsce zagadnienia ochrony przed hałasem w środowisku zewnętrznym (hałas przemysłowy i komunikacyjny) określono w Prawie Ochrony Środowiska (POŚ) Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627, ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. z późn. zm., które odwołuje się do rozporządzeń normujących limity dopuszczalne (rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku Dz. U. z 2014 r., poz. 112) dla 1 doby osobno w porze dnia i porze nocy (w przypadku hałasu przemysłowego) lub w odniesieniu do okresu całego roku dla hałasu komunikacyjnego). Prawo Ochrony Środowiska wskazuje w art. 112, że każda nowa inwestycja, musi zostać tak zaprojektowana, aby limity dopuszczalne w przypadku istniejących lub planowanych budynków mieszkalnych nie zostały przekroczone. Dalej art. 112a przywołuje wskaźniki hałasu mające zastosowanie do ustalenia i kontroli hałasu w środowisku. W końcu art. 115a POŚ mówi o przypadku i konsekwencjach, gdy limity dopuszczalne zostają przekroczone. Ocenę poziomów dźwięku w środowisku, np. pochodzących od istniejących obiektów (dróg, fabryk czy urządzeń chłodniczych na obiektach handlowych), wykonuje się przy pomocy terenowych pomiarów hałasu. W większości przypadków wymagania związane z potrzebą realizacji pomiarów hałasu wynikają bezpośrednio z zapisów decyzji środowiskowej danego przedsięwzięcia. Wtedy to inwestor ma obowiązek przeprowadzenia badań akustycznych po uruchomieniu instalacji w jej pełnym obciążeniu. Jeśli natomiast zakład (instalacja) pracuje na warunkach tzw. pozwolenia zintegrowanego, zarządzający obiektem ma obowiązek przeprowadzenia badań akustycznych co 2 lata.

Hałas w środowisku

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku Dz. U. z 2014 r. poz. 112.

Lp.	Rodzaj terenu	Pozostałe obiekty i działalność będąca źródłem hałasu
		LAeq D odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia kolejno po sobie następującym	LAeq N przedział czasu odniesienia równy 1 najmniej korzystnej godzinie nocy
1	a) Strefa ochronna „A” uzdrowiska b) Tereny szpitali poza miastem	45	40
2	a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży1 c) Tereny domów opieki społecznej d) Tereny szpitali w miastach	50	40
3	a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy zagrodowej c) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe1 d) Tereny mieszkaniowo-usługowe	55	45
4	Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców2	55	45

Objaśnienia: 1) Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 2) W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. 3) Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych.

Hałas komunikacyjny

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2014, poz. 112 – tekst jednolity). Według rozporządzenia dopuszczalne wartości równoważnego poziomu dźwięku A, LAeq T, dla hałasu od dróg i linii kolejowych określa się w przedziałach czasu równych odpowiednio 16 godzinom pory dziennej, która przypada pomiędzy 6:00 – 22:00 oraz 8 godzinom w porze nocy, pomiędzy 22:00 – 6:00. Przytoczone rozporządzenie definiuje również kategorie terenów wymagających ochrony akustycznej, zebrane w poniższej tabeli.

Lp.	Rodzaj terenu	Pozostałe obiekty i działalność będąca źródłem hałasu
		Drogi lub linie kolejowe1
		LAeq D przedział czasu odniesienia równy 16h dnia	LAeq N przedział czasu odniesienia równy 8h nocy
1	a) Strefa ochronna „A” uzdrowiska b) Tereny szpitali poza miastem	50	45
2	a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży2 c) Tereny domów opieki społecznej d) Tereny szpitali w miastach	61	56
3	a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy zagrodowej c) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe2 d) Tereny mieszkaniowo-usługowe	65	56
4	Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców3	65	58

Objaśnienia: 1) Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 2) W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. 3) Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych.

Hałas w środowisku pracy

Obecnie hałas na stanowisku pracy określa się zgodnie z wytycznymi Polskiej Normy PN-EN ISO 9612:2011 Akustyka – wyznaczanie zawodowej ekspozycji na hałas oraz PN-N-01307:1994 Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy. Natomiast wymagane wartości dopuszczalne określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 817 z późn. zm.). Zgodnie z rozporządzeniem hałas w środowisku pracy jest charakteryzowany przez:

• poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy i odpowiadającą mu ekspozycję dzienną lub poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy i odpowiadającą mu ekspozycję tygodniową L_EX,8h 85 [dB],
• maksymalny poziom dźwięku AL_A,max 115 [dB],
• szczytowy poziom dźwięku CL_C,peak 135 [dB].

Symbole A i C oznaczają różne charakterystyki częstotliwościowe dźwięku, które reprezentują w przypadku dźwięku A zakres słyszalny ucha ludzkiego, a w przypadku dźwięku C dominację niskich częstotliwości w sygnale akustycznym. Wartości dopuszczalne odnoszą się również do charakterystycznych stanowisk pracy, gdzie wskaźnikiem jest równoważny poziom dźwięku za czasu oceny hałasu L_{A eq, Te} [dB]. W tabeli 3 pokazano wartości dopuszczalnych poziomów hałasu ze względu na stanowisko pracy.

L.p.	Stanowisko pracy	Równoważny poziom dźwięku A LA eq, Te [dB]
1.	W kabinach bezpośredniego sterowania bez łączności telefonicznej, w laboratoriach ze źródłami hałasu w pomieszczeniach z maszynami i urządzeniami liczącymi, maszynami do pisania, dalekopisami i w innych pomieszczeniach o podobnym przeznaczeniu	75
2.	W kabinach dyspozytorskich, obserwacyjnych i zdalnego sterowania z łącznością telefoniczną używaną w procesie sterowania, w pomieszczeniach do wykonywania prac precyzyjnych i w innych pomieszczeniach o podobnym przeznaczeniu	65
3.	W pomieszczeniach: administracyjnych, biur projektowych, do prac teoretycznych, opracowania danych i innych o podobnym przeznaczeniu	55

Hałas wewnątrz pomieszczeń

PN-87/B-02151/02 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach. Limity dla hałasu przenikającego do pomieszczeń mieszkalnych od wyposażenia technicznego budynku oraz innych urządzeń w budynku i poza budynkiem, dla średniego poziomu A lub równoważnego poziomu dźwięku wynoszą odpowiednio w porze dnia 35 dB, a w porze nocy 25 dB.

Lp.	Przeznaczenie pomieszczenia	Dopuszczalny równoważny poziom dźwięku A hałasu przenikającego do pomieszczenia od wszystkich źrodłem hałasu łącznie w dB		Dopuszczalny równoważny poziom dźwięku A hałasu przenikającego do pomieszczenia od wyposażenia technicznego budynku oraz innych urządzeń budynku i poza budynkiem
				Średni poziom dźwięku A (dla hałasu ustalonego*) lub równoważny poziom dźwięku (dla hałasu nieustalonego**)		Maksymalny poziom dźwięku A przy hałasie nieustalonym**
		dzień	noc	dzień	noc	dzień	noc
1.	Pomieszczenia mieszkalne w budynkach mieszkalnych, internatach, domach rencistów, domach dziecka, hotelach, hotelach robotniczych	40	30	35	25	40	30

Izolacyjność od dźwięków powietrznych przegród wewnętrznych w budynkach mieszkalnych – dla budynków wielorodzinnych i jednorodzinnych

Lp.	Rodzaj przegrody	Rodzaj wskaźnika	Wartość wskaźnika dB
1	2	3	4
I	Budynki wielorodzinne
I.1	Strop między mieszkaniami	R’A,1a	≥ 51 b
I.2	Ściana między mieszkaniami	R’A,1	≥ 50
I.3	Ściany i drzwi między klatką schodową i/lub korytarzem komunikacji ogólnej, a dowolnym pomieszczeniem w mieszkaniu
I.3.1	– ściana pełna, bez drzwi	R’A,1	≥ 50
I.3.2	– ściana z drzwiami, gdy w mieszkaniu znajduje się przedpokój oddzielony drzwiami od pozostałej części mieszkania	R’A,1	≥ 30
I.3.3	– ściana z drzwiami w sytuacjach innych niz I.3.2	R’A,1	≥ 38
I.3.4	– drzwi wejściowe do mieszkania w ścianie wg I.3.2	RA,1,R	≥ 30
I.3.5	– drzwi wejściowe do mieszkania w ścianie wg I.3.3	R’A,1,R	≥ 35
I.4	Ściana lub strop między mieszkaniem a: garażem, pomieszczeniem technicznym, handlowym, usługowym, salą klubową, kawiarnianą, restauracyjną, w których nie prowadzi się działalności z udziałem muzyki i/lub tańca	R’A,1a	≥ 58c
I.5	Ściana lub strop między mieszkaniem a: – salą klubową, kawiarnianą, restauracyjną, w których prowadzi się działalność z udziałem muzyki i/lub tańca – pomieszczeniem, w którym zainstalowane urządzenia lub rodzaj wykonywanej pracy czy prowadzonych zajęć ruchowych są źródłem zakłóceń akustycznych w postaci dźwięków powietrznych i materiałowychd,e	R’A,1	≥ 65c
I.6	W budynku wielofunkcyjnym – strop oddzielający część mieszkalną od części biurowej	R’A,1	≥ 58c
I.7	Przegrody wewnętrzne w obrębie mieszkania
I.7.1	– ściana bez drzwi oddzielająca pokój od pomieszczenia sanitarnego	RA,1,R	≥ 38
I.7.2	– ściana bez drzwi oddzielająca poszczególne pomieszczenia w mieszkaniu z wyjątkiem ścian wg I.7.1	RA,1,R	≥ 35
I.7.3	– strop w mieszkaniu wielopoziomowym (dwupoziomowym)	RA,1,R	≥ 45
II	Budynki jednorodzinne
II.1	Ściany między budynkami przy zabudowie bliźniaczej i szeregowej, bez względu na rodzaj pomieszczeń przylegających z obu stron ściany	R’A,1a	≥ 52
II.2	Ściany i stropy wewnętrzne w obrębie budynku, bez względu na rodzaj zabudowy	RA,1	jak w I.7.1 do I.7.3

a	Dotyczy wskaźnika wspólnej powierzchni przegrody dzielącej pomieszczenia; jeżeli wspólna powierzchnia przegrody, S, jest mniejsza niż 10m2, wymaganie dotyczy wskaźnika oceny wzorcowej różnicy poziomów DnT,A,1.
b	Stropy między pomieszczeniami sanitarnymi mogą mieć wartość R’A,1mniejszą o 2 dB.
c	Równocześnie należy spełnić wymaganie wg PN-B-02151-02 dotyczące dopuszczalnego poziomu hałasu przenikającego do pomieszczenia chronionego z pomieszczeń ze źródłami hałasu.
d	Na przykład: kluby fitness, siłownie, szkoły tańca, rozdzielnie paczek w urzędach pocztowych itp.
e	Nie zaleca się lokalizacji tego rodzaju pomieszczeń w budynkach mieszkalnych.

Dla każdej z grup budynków wymagania akustyczne dotyczą tzw. przybliżonej izolacyjności akustycznej właściwej R’ A,1, tj. wskaźnika izolacyjności uwzględniającej wpływ pośredniego, w tym wpływ bocznego, przenoszenia dźwięku. Innymi słowy przyjęte w normie PN-B-02151-3 odnoszą się do wartości już skorygowanych o tzw. przenoszenie boczne dźwięku (obniżenie izolacyjności akustycznej przegrody związane z przedostawaniem się dźwięków przez mostki akustyczne wynikające np. z braku dylatacji między ścianą a stropem i podłogą). Dla ww. grupy budynków wskaźnik R’A,1 jest określony dla ścian i drzwi oraz osobno dla stropów. Dla dźwięków uderzeniowych przenikających do pomieszczeń chronionych wskaźnikiem dopuszczalnym jest przybliżony znormalizowany poziom uderzeniowy L’n,w, czyli wskaźnik poziomu uderzeniowego z uwzględnieniem bocznego przenoszenia dźwięku między pomieszczeniami.  

Izolacyjność od dźwięków uderzeniowych przenikających do pomieszczeń chronionych – dla budynków wielorodzinnych i jednorodzinnych

Lp.	Rodzaj przegrody	Rodzaj wskaźnika	Wartość wskaźnika dB
1	2	3	4
I	Budynki wielorodzinne
I.1	Poziom dźwięków uderzeniowych przenikających między mieszkaniami a, b, c	L’n,w	≤ 55
I.2	Poziom dźwięków uderzeniowych przenikających do mieszkania z pomieszczeń komunikacji ogólnej: korytarzy, holi, podestów c	L’n,w	≤ 55
I.3	Poziom dźwięków uderzeniowych przenikających do mieszkania z garażu, z pomieszczenia technicznego budynku, pomieszczenia handlowego, usługowego d, z sali klubowej, kawiarnianej, restauracyjnej, w których nie prowadzi się działalności z udziałem muzyki i/lub tańca c	L’n,w	≤ 48 e
I.4	Poziom dźwięków uderzeniowych przenikających do mieszkania – z sali klubowej, kawiarnianej, restauracyjnej, w których prowadzi się działalność z udziałem muzyki i/lub tańca, – z pomieszczenia, w którym zainstalowane urządzenia lub rodzaj wykonywanej pracy czy prowadzonych zajęć ruchowych są źródłem zakłóceń akustycznych w postaci dźwięków powietrznych i materiałowych c, f, g	L’n,w	≤ 38 e
I.5	Izolacyjność od dźwięków uderzeniowych stropu w obrębie mieszkania	Ln,w,R	≤ 58
II	Budynki jednorodzinne
II.1	Poziom dźwięków uderzeniowych przenikających między budynkami przy zabudowie bliźniaczej lub szeregowej (do pomieszczeń mieszkalnych jednego budynku z przyległego: ze stropów, wewnętrznych klatek schodowych, z podestów, biegów schodowych, z pomieszczeń technicznych itp.)	L’n,w	≤ 53
II.2	Izolacyjność od dźwięków uderzeniowych stropu (wraz z podłogą) w obrębie budynku jednorodzinnego wielopoziomowego	Ln,w,R	≤ 58

a	Dopuszczalny ważony wskaźnik przybliżonego znormalizowanego poziomu uderzeniowego, L’n,w odnosi się do wszystkich pomieszczeń mieszkania z wyjątkiem pomieszczeń sanitarnych. W pomieszczeniach sanitarnych wskaźnik ten może być o 2 dB większy.
b	W przypadku stropów w pomieszczeniach sanitarnych wymaganie dotyczy przenoszenia dźwięku uderzeniowego do pokoju „obcego mieszkania”
c	Wymaganie dotyczy wszystkich kierunków rozprzestrzeniania dźwięku w budynkach. W przypadku mieszkań wielopoziomowych dotyczy także przenoszenia dźwięków z wewnętrznych stropów i wewnętrznych klatek schodowych
d	Jeżeli w pomieszczeniu usługowym prowadzone są takie czynności jak: przetaczanie wózków, rzucanie ciężkimi przedmiotami, uderzenia w twarde podłoże, to należy przyjąć wymagania wg I.4.
e	Równocześnie należy spełnić wymaganie wg PN-B-02151-02 dotyczące dopuszczalnego poziomu hałasu przenikającego do pomieszczenia chronionego z pomieszczeń ze źródłami hałasu
f	Na przykład: kluby fitness, siłownie, szkoły tańca, rozdzielnie paczek w urzędach pocztowych itp.
g	Nie zaleca się lokalizacji tego rodzaju pomieszczeń w budynkach mieszkalnych.